Ringersfabriek van sloop naar hoop

De Ringers Cacao- en Chocoladefabriek is in fases gebouwd tussen 1920 en 1940 door de Alkmaarse familie Ringers. Tot 1973 werden hier chocoladeproducten geproduceerd, zoals de vermaarde kersenbonbons.

Boegbeeld
De fabriek aan de Noorderkade was jarenlang hét boegbeeld van de stad. Bij oostenwind hing de zoete geur van gebrande cacao in de straten. Ringers stond bekend om de fijnste chocolade en suikerwerken. Ooit was Ringers de grootste Alkmaarse werkgever.

Sinds juni 2018 is de Ten Brinke Group uit Varsseveld de nieuwe eigenaar, nadat het 10 jaar lang achtereenvolgens eigendom was van twee onderdelen van de Rabo Vastgoedgroep: MAB Development en BPD Property Development (voorheen Bouwfonds).

Zeldzaam industrieel erfgoed
Industrieel erfgoed is zeldzaam in Alkmaar. Ringers behoort tot het weinige wat bewaard is gebleven. Na de sluiting van de fabriek werd het pand in de zomer van 1973 gekocht door meubelbedrijf en woninginrichter Klercq uit Den Helder. Die ging het ombouwen tot ‘het grootste meubelverkoopcentrum van Nederland’. Doorlopende verbouwingen, aanpassingen en uitbreidingen moesten het pand rendabel houden als meubelpaleis.

In 1983 werd Klercq ook projectontwikkelaar. Voortaan heette de Ringersfabriek het Huiswaardhuis. Een groot deel van het winkeloppervlak ging Klercq verhuren aan andere winkeliers en formules zoals Trendhopper. Zulke formules vroegen om een modernere uitstraling van het pand. Daarom werd het bekleed met witte gevelplaten.

Hierna volgde een opleving, aangewakkerd door de opening van Winkelcentrum NoorderArcade en het nieuwe Ringerscomplex naast de Ringersfabriek tussen 1995 en 1997.

In handen vastgoedbeleggers
Voordat Klercq Woonwereld in juli 2008 uiteindelijk failliet ging, was hun vastgoed al 11 jaar in bezit geweest van vastgoedbelegger Rodamco en huurde het de eigen meubelzaak terug. Na het faillissement van Klercq kreeg de fabriek met steeds meer leegstand te kampen.

Rodamco verkocht de Ringersfabriek en het Ringerscomplex vlak voor de ineenstorting van de vastgoedmarkt in april 2008 voor 30 miljoen euro. Dergelijke investeringen zijn door de koper alleen terug te verdienen met sloop-nieuwbouwplannen van Hoog-Catharijne-achtige proporties.

Nieuwe eigenaar voorstander van herbestemming
Die herontwikkeling voor het nieuwbouwdeel van het Ringerscomplex presenteerde de nieuwe eigenaar MAB Development dan ook niet veel later bij de gemeente Alkmaar. Trots had MAB-directeur Cees van Boven toen al in april 2008 bij de aankoop bekend gemaakt dat ze de Ringersfabriek in oude glorie wilden restaureren.

‘De meest betekenisvolle plek in Alkmaar Overstad’, noemde MAB het complex in het persbericht van de gemeente Alkmaar over de aankoop.

MAB-directeur Cees van Boven werd daarin geciteerd: “Kern van onze plannen is het in oude luister herstellen van de voormalige Ringersfabriek en deze historische plek teruggeven aan de stad. Zodat er ook een hoogwaardige verblijfsplek ontstaat voor Alkmaarders en andere belangstellenden om te wonen, werken, winkelen en recreëren aan de overzijde van het Noordhollandsch Kanaal.”

Maar door de groeiende economische crisis ontstond de eerste vertraging. De kredietcrisis ging in de loop van 2008 over in een algehele onderlinge vertrouwenscrisis in de financiële sector, die ook de vastgoedmarkt onderuit trok.

Burgemeester pleit voor sloop
Burgemeester Bruinooge was enthousiast over de nieuwbouwplannen voor 37.000 m2 winkels en leisure op de naastgelegen plek van het winkelcomplex uit de 90-er jaren en 20% uitbreiding van winkelcentrum NoorderArcade. Maar de restauratie van de Ringersfabriek zou de stedelijke ambities van Alkmaar in de weg staan. Hij wist de wethouders en meeste raadsleden te overtuigen dat op die plek beter 15.000 m2 nieuwbouw voor de Hogeschool InHolland kon komen.

Die hogeschool zocht een plek voor een complete stadscampus, dichtbij het centrum en goed bereikbaar met het openbaar vervoer. Het oude casco van de Ringersfabriek was volgens de hogeschool ongeschikt gebleken als onderwijshuisvesting.

Daarom had Bruinooge op sloop-nieuwbouw aangedrongen bij directeur Van Boven van eigenaar MAB, die verbaasd constateerde dat het gemeentebestuur blijkbaar weinig waarde hechtte aan het industrieel erfgoed. Een appèl van een democratisch gekozen gemeentebestuur leg je echter niet zomaar naast je neer.

Richting de gemeenteraad gebruikte het College van B&W het argument dat inmiddels zou zijn gebleken dat de Ringersfabriek van te slechte bouwkwaliteit zou zijn om te handhaven. Rietveld Architects uit New York maakte daarna een ontwerp voor de nieuwbouw.

Alkmaar Koopstad of Alkmaar Kennisstad
In de visie van het gemeentebestuur was deze campusontwikkeling op deze plek plotseling cruciaal voor de ambitie van ‘Alkmaar Kennisstad’.

Nog maar twee jaar daarvoor draaide alles op deze plek om ‘Alkmaar Koopstad’. Alle lichten stonden op groen om hier het winkelareaal flink te vernieuwen. Het was benoemd als dé plek voor de uitbreiding van winkels voor Alkmaar Koopstad. Een winkel- en looproute tussen centrum en het achterliggende gebied zou hier twee belangrijke winkelgebieden met elkaar moeten verbinden. Het moest worden ingericht als ‘esplanade’, een term waarvan maar weinig Alkmaarders eerder hadden gehoord.

Als onderdeel van een Ontwikkelingsvisie uit 2006 en Structuurplan Overstad uit 2007, gemaakt met landelijk vermaarde experts zoals landschapsarchitect Adriaan Geuze, moest bijna alles op Overstad op de schop, om er een totaal nieuw woon- en winkelgebied van te maken.

Door het gemeentebestuur werd slechts aanbevolen om te kijken of behoud van de Ringersfabriek mogelijk was, zolang maar werd voldaan aan de visie die het gemeentebestuur had op het nieuwe winkelen in Alkmaar.
Voor Hogeschool InHolland moest deze visie alweer wijken.

Hogeschool niet naar Overstad
Ondanks getekende intentieovereenkomsten uit september 2009 zag Hogeschool InHolland uiteindelijk in juni 2011 af van verhuizing naar Overstad.

De onderwijsreus was in 2002 ontstaan door de fusie van Hogeschool Alkmaar, Hogeschool Haarlem, Hogeschool Holland en Ichthus Hogeschool. Maar in 2010 stortte de grootste onderwijsinstelling van Nederland in een diepe crisis en belandden alle megalomane toekomstplannen in de ijskast.

Vastgoedmarkt totaal veranderd
Hierna wilde de eigenaar van de Ringersfabriek niet meer terugkeren op de aanvankelijke plannen om de Ringersfabriek te herbestemmen. De vastgoedmarkt was inmiddels totaal veranderd. De vele woonwinkels in het Ringerscomplex zaten middenin de woningmarktstorm, het complex verloor de een na de andere huurder.

Sloop-nieuwbouw was altijd al lucratiever geweest. Als het gemeentebestuur blijkbaar geen waarde hechtte aan de herbestemming van de Ringersfabriek, dan werd het streven voor de eigenaar in deze moeilijke markt voortaan opbrengstmaximalisatie ten behoeve van grootaandeelhouder Rabobank Nederland tegen beperkte risico’s.

Die strategie werd vijf jaar lang volgehouden, gesteund door het toenmalige gemeentebestuur. De ontwikkeling kreeg zelfs een speciale voorkeursbehandeling bij het opstellen van een apart bestemmingsplan voor Ringers, zodat de eigenaar niet hoefde te wachten op het complete bestemmingsplan Overstad dat in voorbereiding was. Dat bleek uiteindelijk nergens voor nodig.

Stedelijk Museum maakt expositie
Eigenaar MAB Development kreeg vanaf 2011 te maken met groeiende maatschappelijke weerstand tegen de sloopplannen. De aankondiging van de sloop van de Ringersfabriek voor de komst van Hogeschool InHolland had in 2009 maar weinig beroering teweeggebracht. Alleen de Christenunie sputterde toen tegen.

Het Stedelijk Museum Alkmaar zag er aanleiding in om een expositie voor te bereiden over de Ringersgeschiedenis. Die vestigde van oktober 2011 tot april 2012 de volle aandacht op het cultuurhistorisch erfgoed aan de Noorderkade. Dat beïnvloedde de publieke opinie.

Rabobank wilde grote vastgoedspeler worden
Niemand van de mensen die tussen 2007 en 2013 werkten bij de Rabo Vastgoedgroep, zal met veel plezier terugkijken op die periode. De vastgoedambities, die in 2006 gestalte kregen door Bouwfonds over te nemen van ABN AMRO, kostten de Rabobank honderden miljoenen, mogelijk zelfs meer dan een miljard euro. De afwaardering in 2013 van tientallen miljoenen euro’s op het Ringerscomplex viel binnen die mega-verliezen niet eens op.

Tot overmaat van ramp kwam in 2007 ook nog eens een omvangrijke vastgoedfraude aan het licht waar zelfs de bestuursvoorzitter van dochter Bouwfonds bij betrokken bleek te zijn. De Rabobank ontdekte nog geen half jaar na de overname dat iets niet goed zat bij de commerciële vastgoedprojecten van de nieuwe dochter en liet de boel uitzoeken.

Bij het doorlichten stelde Rabo Vastgoedgroep vast dat bij bijna alle 550 projecten sprake was geweest van fraude, waarbij betrokkenen zichzelf persoonlijk verrijkten ten nadele van Bouwfonds. Het schadebedrag beliep meer dan 150 miljoen euro. In totaal kwamen 125 verdachte personen en bedrijven in het vizier. Nadien bleven 13 projecten over waarover de rechter veroordelingen uitsprak.

De vastgoedposities waren door de economische crisis niet rooskleurig. In mei 2013 trok de directie van Rabobank een streep in het zand. De vastgoedtak moest zich helemaal terugtrekken uit commercieel vastgoed, omdat dit te veel (beleggings)risico’s met zich meebracht. Alleen in woningbouw zag men nog perspectief. MAB Development – in 2012 nog de grootste vastgoedontwikkelaar van Europa – werd opgeheven.

Voor het Ringerscomplex mochten zich kopers melden, maar serieuze biedingen bleven uit. Na de ontmanteling van MAB in 2015 werden de resterende Alkmaarse belangen van de eigenaar voorlopig door BPD behartigd. Dankzij de aankoop van een extra perceel grond naast de Ringersfabriek kan BPD in ieder geval de woningbouw-ontwikkeling rondom de Ringersfabriek realiseren.

Reden oprichting Adapt
Dit industrieel erfgoed aan de oever van het Noordhollandsch Kanaal tegenover de binnenstad is de reden dat Adapt in 2012 werd opgericht. Eigenaar MAB Development had toen plannen gepresenteerd om de Ringersfabriek te slopen ten gunste van een nieuwbouwcomplex voor winkels, woningen, kantoren en leisure. De Historische Vereniging Alkmaar bood tegengas.

Afwijzing aanwijzing
Op 15 maart 2012 wees het college van B&W het verzoek af van de Historische Vereniging Alkmaar om de Ringersfabriek aan te wijzen als gemeentelijk monument. Kort daarna nodigde de gemeente een delegatie van de Historische Vereniging uit om mee te doen met workshops met de eigenaar van het Ringerscomplex. Daarin zag de Historische Vereniging Alkmaar een nieuwe opening om sloop te voorkomen.

De Historische Vereniging Alkmaar ging in op de uitnodiging, omdat de HVA ervan overtuigd was dat ook een goed plan denkbaar was op deze locatie met behoud van het pand of tenminste van de essentiële delen van het Ringerscomplex. Voor deze sessies formeerde de vereniging een denktank met architecten en andere deskundigen.

Handtekeningenactie
Op 12 april 2012 werden 1300 handtekeningen van de actie Red Ringers tijdens de gemeenteraadsvergadering overhandigd aan het college van B&W. De burgers protesteerden tegen de sloop van de voormalige Ringers’ Chocoladefabriek. Het protest werd niet gehonoreerd. Daarom diende de Historische Vereniging Alkmaar een bezwaarschrift in, waarvan de behandeling meteen werd uitgesteld in afwachting van de uitkomst van de workshops met de ‘Denktank Ringers’.

Positieve uitkomst workshops
In oktober 2012 maakten de drie partijen MAB Development, gemeente Alkmaar en Historische Vereniging in een gezamenlijk persbericht bekend dat de workshops tot een positieve uitkomst hadden geleid.

Volgens het persbericht zou de eigenaar een haalbaarheidsonderzoek doen naar de ideeën om de bestaande Ringers Chocoladefabriek in te passen in de plannen voor een winkelcentrum op deze plek. Uit het persbericht bleek dat de technische en financiële haalbaarheid van een dergelijke integratie nog allerminst vaststond.

Wel of geen convenant
Volgens de HVA was er echter sprake van een convenant, waarbij de historische vereniging had bereikt dat de Ringersfabriek slechts gedeeltelijk zou worden gesloopt. De vereniging was van mening dat ze een akkoord had gesloten over behoud en restauratie van de gevel, geen verschuiving van de plint, behoud van de gevelcontouren voor en achter, behoud van een monumentale trap- en liftpartij en behoud van verschillende delen van de kolomstructuur.

Als deze afspraken inderdaad waren gemaakt, dan bleken deze in ieder geval nergens schriftelijk vastgelegd. Alleen de tekst van het gezamenlijke persbericht had als schriftelijke weergave van de uitkomsten enige officiële status. Maar dit ging veel minder ver dan de eigen interpretatie van de Historische Vereniging Alkmaar. Het persbericht noemde slechts het behouden en herstellen van delen van de oorspronkelijke gevel en fabriek, mits de haalbaarheid daarvan dan nog uit onderzoek zou blijken.

Het leidde er in ieder geval toe dat de Historische Vereniging voortaan genoegen nam met gedeeltelijke sloop, en niet langer aandrong op behandeling van het ingediende bezwaarschrift tegen afwijzing van de monumentenstatus. Dit bezwaarschrift werd aangehouden en is later nooit meer behandeld.

Adapt voor en achter de schermen
Op 15 mei 2012 werd bij de notaris een erfgoedstichting opgericht door de Historische Vereniging Alkmaar: de Stichting tot Behoud en Herbestemming van Alkmaars Erfgoed. In het bestuur en de raad van advies zaten veel leden van de ‘Denktank Ringers’. Een van de ideeën met de stichting was om bij behoud van de Ringersfabriek het proces van herbestemming actief te ondersteunen met een brede en deskundige ‘knowhow’.

Eerste voorzitter werd Jaap de Zeeuw, oud-dijkgraaf en oud-voorzitter van de Vereniging De Hollandsche Molen.

Wel of niet instemmen met gedeeltelijke sloop
Nadat de workshops in oktober 2012 tot een uitkomst hadden geleid, verwachtte de HVA-voorzitter wel van dit nieuwe stichtingsbestuur dat het het ‘convenant’ met de afspraken met eigenaar MAB Development volledig zou respecteren. Het ging dan om de instemming met gedeeltelijke sloop en slechts behoud van enkele essentiële delen.

Personele wisselingen in bestuur
Een actie-website ‘Red Ringers’ die in de zomermaanden van 2012 alvast was gemaakt door twee vrouwelijke bestuursleden samen met communicatieburo RAADHUIS, mocht daardoor niet in de lucht komen. Teleurgesteld stapten deze twee bestuursleden daarom alweer snel uit de erfgoedstichting. Niet veel later moest eerste voorzitter Jaap de Zeeuw om gezondheidsredenen de voorzittershamer neerleggen.

Convenant blijkt niet te vinden
In maart 2013 kreeg de nieuwe erfgoedstichting daarom een nieuwe voorzitter: oud-wethouder Nico Alsemgeest. Deze was veel kritischer over de vermeende resultaten die zouden zijn bereikt in de ‘Denktank Ringers’. Hij vroeg herhaaldelijk om een afschrift van het ondertekende ‘convenant’ waarover de HVA steeds sprak. Maar dit kon niemand overleggen.

Wel constateerde de nieuwe voorzitter tot zijn verbazing dat de erfgoedstichting in ieder geval geen partij was geweest in dit convenant, terwijl deze ten tijde van de conclusie van de workshopsessies (oktober 2012) al vijf maanden bestond en speciaal voor Ringers leek te zijn opgericht.

Zwaar bevochten convenant graag respecteren
De voorzitter van de HVA bleef echter bij hem aandringen om ‘het zwaar bevochten convenant’ te respecteren. In een e-mail uit januari 2014 schreef hij: “Ten aanzien van samenwerking voor de herbestemming van Ringers willen we graag meedoen, op voorwaarde, dat het convenant dat wij ondertekenden gerespecteerd wordt. Wij zijn immers niet in de positie, noch is het in ons belang, van dat zwaar bevochten convenant af te zien. Tegelijkertijd lijkt het ons geen enkel bezwaar om met in achtname van de gemaakte afspraken voorstellen te doen voor herbestemming. Het is politiek belangrijk om samen hetzelfde geluid te laten horen over Ringers.”

De nieuwe voorzitter voelde zich met zijn erfgoedstichting echter nergens aan gebonden, zeker niet nu er niets ondertekend bleek. Hij legde dit appèl van de voorzitter van de Historische Vereniging Alkmaar naast zich neer om zich te schikken in gedeeltelijke sloop van de Ringersfabriek.

Inzet voor compleet behoud
Met nieuwe -vasthoudende- bestuursleden ging de stichting voor en achter de schermen de erfgoedbelangen behartigen bij de eigenaar en bij de politiek. Daarbij werd weer ingezet op compleet behoud van de Ringersfabriek.

De erfgoedstichting ging ervan uit dat het nog geen gelopen race was. Door de crisis kwam er namelijk nog geen sloop en nieuwbouw. En van uitkomsten van het afgesproken haalbaarheidsonderzoek had niemand ooit meer wat vernomen. Tussen oktober 2012 en februari 2014 leek eigenaar MAB Development wel met de noorderzon vertrokken.

Poppodium in Ringers
In het voorjaar van 2014 kreeg de erfgoedstichting een nieuwe naam: Adapt. Meteen werd enige naamsbekendheid verworven tijdens een intensieve publicitaire actie om het poppodium in de Ringersfabriek te huisvesten en niet iets nieuws te bouwen aan de Pettemerstraat.

Eigenaar MAB bleek de telefoon weer op te nemen en hier wel brood in te zien. De markt voor een nieuw winkelcentrum op deze plek was intussen totaal ingestort. De zoektocht naar alternatieven was begonnen, alhoewel MAB vooral een koper zocht die een goede prijs voor het complex wilde betalen.

Adapt kreeg publiekelijk bijval van de landelijke monumentenontwikkelaar BOEi, Rabobank Alkmaar, vastgoedbelegger Erik de Vlieger, vastgoedonderneming Segesta, Stichting MEE Noordwest en wijkraad Huiswaard. Raadslid Ursem sprak in de raadsvergadering: “Voor wat betreft de publiciteit die Adapt heeft gegenereerd, daar kunnen we met z’n allen nog een puntje aan zuigen.”

Nieuwe inzichten in motie
Maar toch leidde die actie in maart 2014 niet tot een andere keuze voor de locatie van het poppodium. Het bracht wel heel wat teweeg. Veel Alkmaarders waren anders naar de Ringersfabriek gaan kijken. Eigenaar MAB Development gaf opdracht aan ontwikkelingsmaatschappij BOEi om binnen zes weken de kansen voor herbestemming op een rijtje te zetten en dit aan de gemeenteraad te presenteren.

MAB was namelijk teleurgesteld dat de gemeente de Ringersfabriek nooit serieus had overwogen als locatie voor een nieuw poppodium. Bij een volgende zoektocht voor een mooie culturele (of andere) functie wilde de eigenaar met de Ringersfabriek in beeld zijn bij de gemeente.

De presentatie van BOEi tezamen met de gepassioneerde pleidooien van Adapt hielpen een meerderheid van de gemeenteraad uiteindelijk aan nieuwe inzichten, wat in mei 2014 leidde tot een motie van de gemeenteraad. Daarin werd het College van B&W opgeroepen om de Ringersfabriek alsnog aan te wijzen als gemeentelijk monument.

Chocolate experience
Ondertussen was Adapt in contact gekomen met chocoladeproducent Dobla uit Heerhugowaard. Zij ontvouwden hun plannen om hun hoofdkantoor en innovatiecentrum naar een gerestaureerde Ringersfabriek te verplaatsen, hier een hoogstaande patisserie-opleiding te vestigen, en als klapstuk er een chocolate experience te willen openen als grote toeristische trekpleister.

Adapt droeg deze plannen aan bij eigenaar MAB Development. Die was bereid mee te werken aan een gevraagde openstelling in het Open Monumentenweekend, zodat het publiek de geschiedenis van de chocoladefabriek nog eens kon beleven via een cultureel festival.

Toen dit in de steigers stond, maakte Dobla in augustus 2014 samen met Adapt bekend welke toekomstplannen dit bedrijf had in de Ringersfabriek. Het kondigde aan een belangrijke huurder te willen worden in de Ringersfabriek vanaf oktober 2018, en riep andere bedrijven op mee te doen.

Geschiedenis in the picture
Het festival ‘Ringers Open’ werd in september 2014 georganiseerd in de Ringersfabriek tijdens het Open Monumentenweekend door Adapt en nomadisch filmtheater Het Moment. Dat werd gesponsord door onder andere Dobla, eigenaar MAB Development, Rabobank Alkmaar, Duyvis Wiener Chocolate Processing, Stedelijk Museum Alkmaar, communicatieburo Het Raadhuis en de gemeente Alkmaar. Daarmee kwam de chocoladegeschiedenis van deze plek weer volop in de schijnwerpers te staan.

Stroperige onderhandelingen
Langdurige haalbaarheidsstudies volgden, gevolgd door stroperige onderhandelingen met de eigenaar. De plannen van Dobla hielden de Ringersfabriek maandenlang ‘in the picture’.

Duwtje in goede richting
In december 2015 gaf Dobla aan dat het plan alleen zou lukken indien de gemeente met de gemeentelijke monumentenstatus een stokje zou steken voor het lucratievere sloop-nieuwbouwplan. Dat zou voor eigenaar MAB Development (Rabo Vastgoed) het duwtje in de goede richting zijn. Dan zou het Dobla-plan, de één-na-beste optie inclusief restauratie van de Ringersfabriek, de koppositie overnemen als beste alternatief.

Aankondiging gemeentelijk monument
Het college van B&W kondigde in januari 2016 na veel publicitaire druk aan dat het bereid was om de gemeentelijke monumentenstatus te verlenen aan de oude Ringersfabriek.

Wethouder Van de Ven verklaarde bij die gelegenheid: “De gemeente Alkmaar erkent al lange tijd de monumentale waarde van het pand. Het complex heeft bijzondere stedenbouwkundige, bouwhistorische en architectonische waarden en vertelt het verhaal over de sociale geschiedenis van de stad en de familie Ringers”.

Ringers gemeentelijk monument
Op 17 april 2016 werd de Ringersfabriek gemeentelijk monument. Onderaan deze pagina vindt u dit historische besluit met alle bijlagen.

Wethouder Kloos verklaarde bij die gelegenheid: “Ringers vertelt een verhaal over de geschiedenis van Alkmaar. Ooit gaf deze fabriek aan vele Alkmaarders werk. De familie Ringers heeft een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van Alkmaar. Ik vind het belangrijk dat Alkmaar zuinig is op haar industrieel erfgoed. Het is daarom goed dat daarom de gemeentelijke monumentenstatus aan dit pand wordt gegeven.”

Plannen maken
Monumentenontwikkelaar BOEi, chocoladeproducent Dobla, eigenaar Rabo Vastgoed en de gemeente Alkmaar werkten tussen juni 2016 en november 2017 samen aan een herbestemming van de leegstaande fabriek. Een nieuwe chocolate experience als toeristentrekker in de voormalige Ringersfabriek had het hart moeten worden van de gebiedsontwikkeling. Hiervoor werd in juni 2016 een intentieovereenkomst getekend.

Gebiedsontwikkeling mogelijk maken
Gedacht werd aan een multifunctionele invulling met retail, leisure, kantoren, horeca en cultuurhistorie. Ook zou plek worden gemaakt voor wonen en een hotelfunctie. Een dergelijke invulling had een verdere gebiedsontwikkeling mogelijk gemaakt. Daarbij was wonen samen met een integrale aanpak van de openbare ruimte een belangrijk onderdeel.

Start voorbereiding renovatie
Eind maart 2017 werd feestelijk gestart met het verwijderen van asbest, de witte gevelbeplating en andere latere toevoegingen aan de Ringersfabriek uit de periode 1970-2014, waardoor na afronding van dit sloop- en demontagewerk het casco resteerde. Deze werkzaamheden vergden geen omgevingsvergunning.

Voor een complete renovatie was eerst een bouwplan nodig en een omgevingsvergunning. Dat vergde duidelijkheid over de plattegronden en een kleine aanpassing van het bestemmingsplan.

De feestelijkheden maskeerden groeiende spanningen tussen potentiële huurder Dobla en de eigenaar BPD, die teleurgesteld was dat Arthur Dontje of Dobla zich nog steeds niet formeel had verbonden aan het project. Overeenstemming over de huurprijs en huurvoorwaarden werd nimmer bereikt.

Van het tekenen van een huurintentie kwam het daarom nooit, terwijl de eigenaar sterk rekening hield met de wensen van deze potentiële huurder. Die zou een belangrijke nieuwe chocolade-identiteit geven aan het hele project. Ook de gemeente Alkmaar liet vanuit klantgerichtheid de oren hangen naar de wensen van Dobla bij de kostbare herinrichting van de Noorderkade.

In november 2017 werd een punt gezet achter de samenwerking.

Food hall in plaats van chocolade
In februari 2018 maakte de eigenaar bekend dat de plannen op de oude voet worden voortgezet, maar dan met een foodmarket op de plek waar de chocolate experience was gedacht. Rondom de Ringersfabriek zijn vooral slanke en hoge woontorens gedacht. De Historische Vereniging Alkmaar maakte hier bezwaar tegen in een column in het Alkmaars Nieuwsblad. Adapt is positiever over de gepresenteerde schetsen.

Verkocht aan Ten Brinke Group
In juni 2018 werd bekend dat de Ringersfabriek was verkocht aan het internationale vastgoedontwikkelingsbedrijf Ten Brinke uit Varsseveld. Zij kondigden aan de plannen te zullen uitvoeren zoals deze vanaf begin 2016 zijn ontwikkeld, maar dan met een food market op de begane grond.

BPD blijft eigenaar van de grond rondom de Ringersfabriek. Hier komen woontorens met minstens 250 appartementen.

Samen met BOEi als adviseur gaat Ten Brinke Vastgoedontwikkeling, onderdeel van de Ten Brinke Group, de Ringersfabriek herbestemmen en restaureren. Destijds werd aangekondigd dat de renovatie in 2019 zou starten. Ook die planning werd niet gehaald.

2019 stond in het teken van het verkrijgen van goedkeuring voor de restauratieplannen. In mei kreeg Adapt een presentatie over het werk dat de afgelopen anderhalf jaar was verricht. Adapt was onder de indruk van de gevonden oplossingen voor allerlei problemen.

Monumentencommissie weet het beter
Daarnaast ging de projectontwikkelaar langs bij de Monumentencommissie om te laten zien hoe zij de restauratie wilden invullen. Dit verliep minder soepel. Tegenstrijdige inzichten over restauratie tussen projectontwikkelaar en Monumentencommissie zorgden voor maandenlange vertraging.

Zorgen gedeeld
Adapt verloor na vier maanden oponthoud het geduld en deelde haar zorg hierover met de wethouder. We stelden dat we altijd voorstander zijn geweest van de gemeentelijke monumentenstatus omdat dit het gemeentebestuur een extra sturingsinstrument gaf om een geslaagde herbestemming mogelijk te maken. Een 100% restauratie is echter nooit onze inzet geweest.

Adapt is van de stroming ‘behoud door ontwikkeling’. Met deels restauratie en deels nieuwe elementen kan dit erfgoed al een geweldige sfeermaker in het Ringerskwartier worden met moderne gebruikskwaliteit.

‘Tel wat je hebt, niet wat je mist’, was de kern van onze boodschap.

Zowel projectontwikkelaar als Monumentencommissie deden water bij de wijn. Het college kon daarna het principe-verzoek om goedkeuring van deze restauratie-aanpak honoreren.

Plannen gepresenteerd aan omwonenden
Tijdens de opening van het vernieuwde Ringers winkelcentrum op 9 november 2019 konden eindelijk de definitieve plannen worden gepresenteerd aan omwonenden. Een omgevingsvergunning was op dat moment nog niet aangevraagd.

Er komen commerciële ruimtes voor horeca etc. op de begane grond, en daarboven 73 appartementen, variërend van 65 m2 tot 217 m2.

De precieze invulling van de begane grond met horeca is nog niet duidelijk. Ten Brinke wil dit kaal verkopen aan de partij die hier wil gaan ondernemen.

De aanvraag voor de omgevingsvergunning werd in februari 2020 ingediend en is begin juni 2020 verleend. De verkoop van de appartementen begon op 31 augustus 2020, precies honderd jaar na het slaan van de eerste paal.

Bestemmingsplan
Volgens het bestemmingsplan Overstad heeft de Ringersfabriek de bestemming ‘Centrum-1’. De voor Centrum – 1 aangewezen gronden zijn bestemd voor

• woningen, aan huis verbonden beroep/bedrijf, detailhandel in de eerste en tweede bouwlaag, maatschappelijk, recreatie, sport, cultuur en ontspanning, dienstverlening, kantoor;
• met de daarbij behorende bouwwerken, erven, parkeervoorzieningen, nutsvoorzieningen, ontsluitingswegen, voet- en rijwielpaden, verkeer- en verblijfsgebied, waterlopen en waterpartijen, groenvoorzieningen.