Excursie naar erfgoedtoppers in Graft- De Rijp
ALKMAAR, 29 april 2018 – De voorjaarsexcursie van erfgoedstichting Adapt was dit jaar op zaterdag 28 april. Adapt nam 60 uitverkoren Alkmaarders mee langs vier erfgoedtoppers in de voormalige gemeente Graft-De Rijp. Dit zijn Fort Marken-Binnen en in De Rijp het dorpsgezicht, de Grote Kerk en de Groene Zwaan.
De excursie was precies 50 jaar na de climax in 1968 van de strijd die actiegroep Redt De Rijp voerde, en speciaal bedoeld voor inwoners van de stad Alkmaar. Het totale programma inclusief lunch kon kosteloos worden aangeboden dankzij sponsors VLIEG Makelaars uit Alkmaar en Poel Bloembollen BV uit De Rijp.
Gesponsord door
Langs UNESCO Werelderfgoed en herbestemde kerken
De bus van Bak Reizen vertrok ‘s ochtends bij de Alkmaarse Poort. De eerste erfgoedtopper die werd bezocht was Fort Marken-Binnen, onderdeel van de Stelling van Amsterdam die in 1996 in zijn geheel werd geplaatst op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Creatief herbestemd tot trainingscentrum voor calamiteiten.
Redt de Rijp 1968 – 2018
Daarna zette de bus koers naar het pittoreske dorpshart van De Rijp, waarvoor 50 jaar geleden grootschalige sloopplannen bestonden. Een aantal bezorgde Rijpers richtte in de jaren zestig een actiegroep op om dit tegen te houden: Redt De Rijp. In 1969 wees de minister van CRM Marga Klompé vrijwel het hele dorpscentrum aan als rijksbeschermd dorpsgezicht. Het bleek de redding.
Door het dorpshart
Vanaf het Wollandje maakte de groep een wandeling door de Kerkstraat richting de Grote Kerk, die nog in gebruik is bij de Protestantse Gemeente van Graft-De Rijp en West- en Oost-Graftdijk.
Overal waren onderweg voorbeelden te zien van het adagium van Adapt: behoud door ontwikkeling.
Laatste rustplaats met permissie
In de Grote Kerk van De Rijp is het graf van de laatste persoon die met koninklijke ontheffing in een Nederlandse kerk mocht worden begraven. Tijdens het bezoek aan de kerk werd duidelijk waarom voor Jan Boon deze uitzondering werd gemaakt.
Van Luther naar grunge
Na het korte bezoek aan de Grote Kerk wandelden we via de Tuingracht naar de Groene Zwaan, een eeuwenoud Luthers kerkje dat na 1960 op zoek moest naar een nieuwe bestemming. Door een gezamenlijke inspanning van heel veel inwoners van De Rijp is het nu al bijna 50 jaar een bruisend cultureel centrum, dat met recht wordt betiteld als “het Paradiso van de polder”.
Kerken worden sociaal-culturele centra
Met bewonderenswaardige inzet van veel vrijwilligers (waar dorpen in uitblinken) zijn voormalige kerken in Oudorp, Zuidschermer, West-Graftdijk, Driehuizen, Grootschermer, Noordeinde, Schermerhorn en De Rijp nu aantrekkelijke sociaal-culturele centra.
Maar de markt daarvoor is beperkt. Voor toekomstige leegkomende kerken in het buitengebied zal iets anders moeten worden bedacht. In De Groene Zwaan vroegen we aandacht daarvoor.
Een blik op het landelijk gebied
Vanaf De Groene Zwaan verlegden we de aandacht naar het landelijk gebied en het agrarische fundament van de lokale economie. De bus bracht de groep via de Westdijk van de Beemster langs de profijtelijke landerijen van het Lakemanfonds, Fort Spijkerboor en de bloeiende tulpenvelden van Poel Bloembollen BV.
Stolpboerderijen zijn hier typerend voor het Noord-Hollandse landschap, en we kwamen er dan ook diverse tegen, die ieder in verschillende stadia van onderhoud verkeren.
Tulpen verbonden met De Rijp
De lunch nuttigden wij op het erf van Poel Bloembollen BV, een van de weinige tulpenkwekers in deze contreien. De firma is een belangrijke werkgever in het dorp en net als veel andere lokale bedrijven ook een belangrijke sponsor van het cultureel en maatschappelijk leven. Zo deed de firma een flinke duit in het zakje bij de crowdfunding voor de restauratie van De Groene Zwaan.
Kleinschalig begonnen
De tulpenkwekerij is in de jaren 50 van de vorige eeuw kleinschalig begonnen in stolpboerderij De Navolger uit 1887, tussen de wieg, de koeien en het hooi. Deze stolp stond daarvoor langs de Volgerweg in de Beemster en werd daarna verplaatst naar deze nieuwe stek. Sinds 1960 wordt er niet meer gewoond in de stolpboerderij aan de Zuiddijk. Koeien waren de laatste gasten. De oprichter en zijn opvolgers -twee zonen- wonen nog steeds naast het bedrijf.
Poel Bloembollen BV was zo gastvrij om de lunch aan te bieden voor deze excursie.
Terug langs Graft en Noordeinde
De terugreis volgde de mooie toeristische route langs Graft, Noordeinde en door de Schermer. Rond 14.30 uur waren we weer terug bij de Alkmaarse Poort.
