PEN-dorp wordt architectuurgeschiedenis: ongeschikt bevonden voor herbestemming

ALKMAAR, 15 februari 2021 – Het kantorencomplex uit 1982 op bedrijventerrein Viaanse Molen, dat bekend werd als het PEN-dorp van architect Abe Bonnema, wordt in de loop van 2022 gesloopt. Het bleek niet geschikt te maken voor bewoning. Vooral klimaattechnisch is het bijna onmogelijk er woningen van te maken die comfortabel, goed geïsoleerd en energiezuinig zijn.

Op de plek van het nieuwe PEN-dorp komt een nieuwe woonwijk, ontworpen door de opvolgers van de architect: architectenbureau De Zwarte Hond.

Bonnema inspiratie voor nieuwe woonwijk
Met de inschakeling van dit architectenbureau wordt het gedachtengoed van architect Bonnema de inspiratiebron voor een nieuwe woonwijk. De Friese architect ontwierp het ‘landschapskantoor’ voor het Provinciaal Elektriciteitsbedrijf Noord-Holland en overleed in 2001. Adapt heeft sinds 2016 aandacht gevraagd voor de cultuurhistorische waarden van het PEN-dorp, onder meer op de website van onze erfgoedstichting.

Gemeente zet lichten op groen voor sloop
Uit ons dossier blijkt dat de nieuwe eigenaren bij de aankoop in 2018 al van plan waren om de structuur van het gebied met een parkachtig karakter te behouden. De gemeente zet nu de lichten op groen om dit met Bonnema-invloeden te realiseren. Wethouder Braak van Ruimtelijke Ordening verwacht dat de vergunningen voor de raadsverkiezingen van maart 2022 rond komen en dat de sloop en nieuwbouw daarna kan starten.

550 woningen en veel gestapelde bouw
De nieuwe wijk voorziet in circa 500 woningen, waarvan 60% appartementen in gestapelde bouw van 50, 28 en 18 meter hoog. Dertig procent wordt sociale woningbouw. Het parkeren gaat uit het zicht. Er komt misschien een supermarkt, een lunchroom, sportfaciliteiten (wellicht de sporthal van het PEN-complex) en mogelijk een basisschool. “Een groot, mooi en modern project in een duurzame wijk”, aldus wethouder Christian Braak.

Bonnema komt terug in stedenbouwkundig ontwerp
In opdracht van de gemeente Alkmaar zijn alle cultuurhistorische waarden van het PEN-dorp in kaart gebracht. Veel van de oorspronkelijke ideeen, zoals de daktuinen, bleken al eens verwijderd. Die komen in het nieuwe plan terug.

Het architectenbureau wil vooral bij het stedenbouwkundig ontwerp gebruik maken van de oorspronkelijke architectuur. Te denken valt aan het grid van geprefabriceerde betonelementen van 7,20 x 7,20 meter, en de verspringingen in hoogte.

Landschapstuin blijft behouden
Ook blijft centraal in het plan de bijzondere tuin van landschapsarchitect Mien Ruys behouden, op dezelfde plek als nu. Mogelijk kan de oude Helderseweg worden verlegd, zodat er geen barrières meer zijn tussen de oevers van het Noordhollandsch Kanaal en de nieuwe woonwijk. Deze strook tussen PEN-dorp en kanaal moet een aantrekkelijk gebied worden voor wandelaars en fietsers.

Afwachten waar architect mee komt
De eigenaren HBB Groep en De Geus Bouw zijn nu erg enthousiast over de samenwerking met het architectenbureau en met de gemeente Alkmaar. Vooral stedenbouwkundig zal de inspiratie van architect Bonnema zijn terug te vinden in de nieuwe woonwijk. “Verder moeten we afwachten waar het architectenbureau mee komt.”

met dank aan Alkmaar Centraal voor de verslaggeving