Header Techniek Dieselgemaal

107e verjaardag dieselgemaal gevierd met omwonenden

ALKMAAR, 8 maart 2020 – Circa 150 buurtbewoners en andere Alkmaarders maakten tijdens de laatste museumdag kennis met de vier nieuwe machinisten-in-opleiding van het monumentale dieselgemaal uit 1913 aan de Cort van der Lindenkade 34.
Dat gebeurde op zaterdag 7 maart tijdens de viering van de 107e verjaardag van het het dieselgemaal.

Heldenrol in oudste polder ter wereld
Sinds 8 maart 1913 bewijst deze imposante machine haar diensten op dezelfde plek waar sinds de 17e eeuw een windwatermolen hetzelfde werk deed. Tot 1989 zorgde dit dieselgemaal ervoor dat iedereen droge voeten hield in de polder “Het Overdie en Achtermeer”.

De Achtermeer is de oudste droogmakerij ter wereld uit 1533.
Dat is waar nu de buurten Rochdale, het Landstratenkwartier, het Lyceumstraatkwartier, het Stadhouderskwartier, Dillenburg en de Staatsliedenbuurt zijn gelegen. Begin 18e eeuw werden daar de waterlopen van de polders Overdie, Klappolder, Kooimeer en Groenewater aan gekoppeld.

Bron: Onbekend / Collectie Regionaal Archief Alkmaar / PR 1005086.

Ontworpen door Rudolf Diesel
In 1912 bestelde het polderschap de complete installatie bij de Nederlandsche Fabriek van Werktuigen en spoorwegmaterieel, beter bekend als Werkspoor Amsterdam. De order bestond uit een centrifugaalpomp aangedreven door een dieselmotor. Het werd betaald met verzekeringsgeld nadat voor de tweede keer in 25 jaar de houten windwatermolen was afgebrand.

Rudolf Diesel heeft nog eigenhandig aan het ontwerp gewerkt van deze serie industriemotoren, herkenbaar aan een frame in de vorm van een A. Hij was in 1892 de uitvinder van de verbrandingsmotor en had het patent.

Deze een-cilinder 25 pk machine heeft serienummer 320. Het zou kunnen gaan om de 25 pk motor die in 1910 door de Maschinenfabrik Augsburg Nürnberg (M.A.N.) aan Werkspoor werd verkocht. Dat de bijbehorende hogedrukcilinders het fabricagejaar 1911 vermelden, is daarvoor een sterke aanwijzing.

Werkspoor Amsterdam
Werkspoor had een exclusieve licentie om deze moderne verbrandingsmotoren voor de Nederlandse markt (inclusief de koloniën) te maken en/ of te verkopen. Destijds was het Alkmaarse poldergemaal ongeveer het 20e in Nederland dat werd aangedreven door een dergelijke techniek. Inmiddels is deze beroemde machine de oudste nog werkende dieselmotor van dit type in ons land.

Buren speciale genodigden
Iedereen was welkom op het verjaardagsfeestje. Koffie, thee en wat lekkers stonden klaar. Een speciale uitnodiging kregen 150 naastgelegen adressen aan de Cort van der Lindenkade, Goeman Borgesiusstraat, Vondelstaete en Willem de Zwijgerlaan thuisbezorgd.

Avondfotografie
Normaal is het dieselgemaal één zaterdag per maand in bedrijf van 10 tot 4, maar dit keer niet. Op speciaal verzoek van Fotoclub Alkmaar draaide het gemaal deze keer enige uurtjes voor en na zonsondergang van 15.00 tot 20.30 uur. Alle Alkmaarse amateurfotografen waren daarom ook welkom.

Het gemaal werd voor zijn verjaardag feestelijk aangelicht. Het bleef gelukkig droog.

Nieuwe energie
Door de nieuwe Woningwet uit 2015 dreigde het monument vorig jaar tussen wal en schip te geraken. Daardoor werd de motivatie van de laatste vrijwilligers erg op de proef gesteld.

Adapt ging zich erover ontfermen. Sindsdien stroomt er weer nieuwe energie door het kleine museumpje. De circa 150 bezoekers konden deze dag zien hoe vier nieuwe junior-machinisten in de praktijk worden opgeleid door de twee senior-machinisten. De handleiding uit 1912 komt nog steeds van pas.

Op 7 maart waren ook andere positieve ontwikkelingen te melden en ziet de toekomst van het dieselgemaal er beter uit. Adapt vervult hierin een trekkersrol.